ฟ้ากับบทบาทการเป็นที่ปรึกษา หรือ LGBTQ Counselor
หากยังไม่ได้รู้จัก “ฟ้า” เราอาจจะคิดว่า
“เราเอาปัญหาของเราไปปรึกษาคนนี้ดีไหม”
“เขาจะอยากรู้อะไรเกี่ยวกับเรื่องของเรา”
แต่หากเคยได้ฟังสิ่งที่ฟ้ามักพูดเสมอว่า
“ไม่ต้องปิดกั้นตัวเอง ให้เราเอาตัวเองก้าวเข้ามา มาพูดคุยกัน มาทักทาย มาทำความรู้จักกัน” ฟ้ากับบทบาทการเป็นที่ปรึกษา หรือ LGBTQ Counselor
“ไม่ว่าจะเป็นคนใหม่ที่เพิ่งรู้สึกว่าฉันชอบผู้หญิง หรือว่าชอบผู้หญิงมานานแล้ว มีคู่อยู่แล้วแต่ยังเป็นหญิงรักหญิงอยู่จะทำยังไง ใครที่เป็นผู้หญิงชอบผู้หญิงเรารวมหมด ขอแค่มีความรู้สึกว่าชอบ ปฏิพัทธ์ต่อผู้หญิง” ฟ้าขอให้ลองเปิดใจมาทักทายทำความรู้จักกันก่อน
“ฟ้าค่ะ” สนธญา ห้วยหงษ์ทอง เสียงใสๆ แนะนำตัวพร้อมรอยยิ้มของ “ฟ้า”
อดีตเคยทำงานให้การปรึกษา สมาคมฟ้าสีรุ้งแห่งประเทศไทย ก่อนผันตัวเองมาเป็น TiakToker ที่มียอดผู้ติดตามเกือบหนึ่งแสนคน กับยอดไลค์กว่าสองแสน มีการ live พูดคุยในแฟลตฟอร์ม TikTok อย่างสม่ำเสมอ
กับบทบาทล่าสุดในการให้คำปรึกษาออนไลน์ทาง TikTok ชื่อ lbtwellbeing และส่งข้อความพูดคุยกับฟ้าได้ทางเฟสบุ๊ค ชื่อ LBTWellbeing อีกทั้งพบกับฟ้าได้ในกิจกรรม Group support ของโครงการ “เสริมสร้างความเข้มแข็งและพัฒนาบริการสุขภาพที่สอดคล้องกับกลุ่ม Lesbian (หญิงรักหญิง) Bisexual (หญิงรักได้ทั้งสองเพศ) และ Transgender (บุคคลข้ามเพศ)” หรือ โครงการ LBT
ก่อนอื่นเราจึงอยากให้ทุกคนได้รู้จักกับ “ฟ้า” ก่อนที่จะเข้ามีบทบาทในการทำงานให้คำปรึกษากับกลุ่ม LBT
จุดประกายจากกิจกรรมค่ายทักษะชีวิต
ย้อนกลับไปเมื่อครั้งที่ฟ้ายังทำงานอยู่ในองค์กรได้มีการจัดกิจกรรมค่ายทักษะชีวิตของกลุ่มชายรักชายเพื่อให้เขาได้รู้จักคุณค่าในตัวเอง ซึ่งเป็นกิจกรรมที่จุดประกายให้ฟ้าอยากทำกิจกรรมในลักษณะนี้ให้กับกลุ่มหญิงรักหญิงบ้าง
“เรารู้สึกว่าประเด็นของค่ายทักษะชีวิต น้องหญิงรักหญิงก็ควรได้รับรู้ด้วย เราอยากทำในลักษณะนี้บ้าง จึงไปปรึกษาพี่ๆ ว่า เราอยากทำค่ายของกลุ่มหญิงรักหญิง จะทำได้ไหม เราอยากมีค่ายทักษะชีวิตเพื่อให้เขารู้จักคุณค่าของตัวเองด้วยเหมือนกัน”
เมื่อได้รับโครงการจากมูลนิธิดวงประทีป และ Global Fund ให้จัดกิจกรรมในประเด็นของหญิงรักหญิง ฟ้าและทีมงานจึงเริ่มจัดกิจกรรมค่ายสำหรับกลุ่มหญิงรักหญิง แม้ในรุ่นที่ 1 จะมีผู้เข้าร่วมน้อยเพราะยังเป็นเรื่องใหม่สำหรับคนกลุ่มนี้แต่เมื่อมีการจัดกิจกรรมต่อเนื่องก็เริ่มเป็นที่รู้จักและมีผู้เข้าร่วมจำนวนมากขึ้น
“เราทําแล้วประสบความสําเร็จ รู้สึกว่ามันไปต่อได้ รุ่นต่อๆ มาคนจะยิ่งเยอะขึ้น เรารู้แล้วว่าค่ายทักษะชีวิตสามารถใส่เข้าไปในกลุ่มของน้องๆ เยาวชนหรือคนที่มีความหลากหลายทางเพศได้ พอเราทําประเด็นนี้ เราสามารถคุยเรื่องสุขภาวะทางเพศ เซ็กส์ การป้องกันโรคติดต่อ หรือว่าการดูแลสุขภาพทางเพศ จากนั้นก็ถูกเชิญให้ไปเป็นวิทยากรพูดคุยเกี่ยวกับเรื่องสุขภาวะทางเพศกับกลุ่มน้องๆ ที่มีความหลากหลายทางเพศและหญิงรักหญิง ทําให้เรามีประสบการณ์ในการที่จะให้คําแนะนํา การให้คำปรึกษา”
จากค่ายทักษะชีวิตของกลุ่มหญิงรักหญิง ที่ได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก ทำให้ฟ้าได้เป็นตัวแทนประเทศไทยไปประชุมที่มาเลเซียในประเด็นของหญิงรักหญิง และ HIV
“เขาเห็นความสำคัญและเชิญเราไปประชุม อาจจะไม่ตรงประเด็นมาก แต่เราก็ถือว่าทางองค์กรให้โอกาสเพื่อไปประชาสัมพันธ์ว่าเรามีกิจกรรมนี้ ไปพูดเรื่องสุขภาพทางเพศในหญิงรักหญิง แล้วก็มีคนตอบรับ แล้วก็มีความเข้าใจในเรื่องสุขภาพของหญิงรักหญิงมากขึ้น”
คลินิกสุขภาพเพศ การให้คำปรึกษา และการส่งต่อ
ฟ้าทํางานให้คําปรึกษามาตั้งแต่ปี 2546 ซึ่งในส่วนของงานให้คำปรึกษานั้น มีทั้งทางโทรศัพท์ ทางออนไลน์ และงานให้คำปรึกษาที่เป็นของงานของคลินิก เคยผ่านกระบวนการอบรมทุกด้าน ทั้ง Gender ทั้งในเรื่องของสุขภาพกาย ใจ สังคม ที่จะสามารถให้คําปรึกษาคนๆ หนึ่งได้
“การให้คำปรึกษาจะมีการสอบประเมินในทุกๆ ปี พวกเราก็จะมีความเข้าใจในส่วนของงานให้คำปรึกษา การสอบประเมินก็จะยิ่งเข้มข้นเรื่อยๆ เพราะว่าการให้การปรึกษามันเป็นเรื่อง sensitive เพราะว่าเราไม่สามารถที่จะกลับไปแก้ไขในสิ่งที่เราพูดออกแล้วได้ คําพูดทุกอย่างมันจะเป็นนายเรา”
“ไม่มีใครการันตีในเรื่องการให้การปรึกษาได้เพราะว่าคนที่มาให้การปรึกษาทั้งหมดจะต้องเจอเหตุการณ์ที่เฉพาะหน้า”
“ในส่วนของคลินิก เราก็มีน้องๆ ที่เพื่อนๆ เขาส่งเคสมาให้เรา มีหลายเคสที่ถูกส่งมาเป็นเคสที่น้องๆ เขาไม่อยากจะมีชีวิตอยู่แล้ว ตัวเราก็ไม่ได้คิดว่าเราจะทําได้หรือไม่ได้ แต่เราขอให้เราได้ทํา ผลมันจะเป็นอย่างไร เราก็จะยอมรับมัน”
นอกจากงานให้คำปรึกษากิจกรรมค่ายทักษะชีวิตแล้วฟ้ายังได้ทำงานเรื่องของการส่งต่อซึ่งทำร่วมกับศูนย์บริการสาธารณสุขทั่วจังหวัดกรุงเทพมหานครทั้งหมด 60 เขต ได้ทำ mapping ช่องว่างระบบบริการสาธารณสุขสำหรับหญิงรักหญิงกับว่ามีอะไรบ้าง ได้ทําความรู้จักกับคุณหมอ พยาบาล ทำให้เขาเข้าใจเรื่องของการสื่อสารกับหญิงรักหญิงว่ามักโดนบูลลี่ เรื่องของคําพูดคําจาที่รุนแรง แล้วให้ต่างคนต่างมองว่าเราจะทําอย่างไร
ความรัก ความสัมพันธ์ ปัญหาที่หลายคนต้องการคนปรึกษา
การทำงานให้คำปรึกษาทำให้ได้รับฟังปัญหามากมายฟ้าบอกว่าปัญหาส่วนใหญ่นั้นเป็นปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ที่เกิดมาจากความกลัวบ้างเกิดมาจากไม่รู้จะทำอย่างไรไม่เคยมีตัวอย่างหรือมีข้อมูลความรู้มาก่อนดังนั้นความรู้ที่เธอมีจึงเป็นประโยชน์กับคนกลุ่มนี้มาก
“ปัญหาที่มาปรึกษา น้องๆ หญิงรักหญิง ส่วนมากจะมีปัญหาความรัก ปัญหาครอบครัว ปัญหาที่ไม่สามารถจัดการความรู้สึก อารมณ์ของตัวเองได้”
“ปัญหาสุขภาพกายก็มี คือเขาไม่กล้าไปหาหมอ ไม่กล้าเอาตัวเองไปตรวจ เขากลัว ยิ่งน้องบางคน ไม่เคยมีเพศสัมพันธ์ ก็ไม่กล้าที่จะไปตรวจภายใน ไม่กล้าไปตรวจสุขภาพ แล้วโรค NCDs หรือโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง มันเกิดขึ้นได้กับทุกคน คนที่ไม่มีเพศสัมพันธ์ก็ยิ่งเกิดได้”
“ความรู้เรื่องสุขภาพเป็นความรู้ที่มีคิดว่าน่าจะเข้าถึงน้องๆ ที่เป็นหญิงรักหญิงทุกคน โดยไม่เลือกว่าเป็นใคร ขอให้ผู้หญิงทุกคนที่อยากได้ความรู้เรื่องสุขภาพ ให้เขาได้เข้าถึง และให้เขาสามารถเลือกบริการได้ด้วยตัวเอง”
ทักษะ ประสบการณ์ของเรา สามารถทำประโยชน์ให้คนอื่นได้
ฟ้าให้ความสำคัญกับการทำงานที่ได้ทำความรู้จัก พูดคุยกับกลุ่มหญิงรักหญิง หรืออาจจะเรียกได้ว่าส่วนใหญ่แล้วเป็นกลุ่ม LBT เพราะแต่ละคนมีเรื่องราวของปัญหาที่แตกต่างกัน เมื่อพวกเขาหาทางออกไม่ได้ หรือต้องการใครสักคนที่พูดคุยด้วยได้ ฟ้าก็จะรู้สึกว่าหากเธอเป็นคนนั้นที่ทำให้เรื่องราวต่างๆคลี่คลายได้ทำให้คนๆหนึ่งก้าวผ่านปัญหาอุปสรรคได้สำหรับเธอนั่นคือที่สุดแล้ว
“ความรู้สึกของเราการที่ได้คุยกับใครสักคนหนึ่ง อย่างน้อยเขาจะได้มีแนวทางในการแก้ไขปัญหามากกว่าหนึ่งช่องทาง เขาคิดอยู่ในช่องทางเดียว การระบาย บางทีเขาไม่อาจจะไม่ต้องการอะไรก็ได้ อาจจะต้องการใครสักคนที่มารับฟังเขาก็ได้ บางทีเรายังมานั่งแค่นั่งฟังเฉยๆ เขาก็มาขอบคุณเราแล้วก็เดินกลับไป วันรุ่งขึ้นเขาก็ทักมาในไลน์ว่า พี่วันนี้หนูกินข้าวแล้ว มันคือสิ่งที่เรารู้สึกว่า ประสบความสําเร็จกับสิ่งที่เราสื่อสารเขาไปทางตรง มันเป็นการ Full fill ของเรา ในเรื่องการให้การปรึกษา”
“มันทําให้เรารู้สึกว่าการให้คําปรึกษาของเรา ทักษะของเรา ประสบการณ์ของเรา ยังสามารถทําประโยชน์ให้กับคนหลายๆ คนได้ อันนี้คือสิ่งที่เรายังคงทําอยู่ในทุกๆ วัน แม้เราจะลาออกจากงานมาแล้ว”
สิ่งที่เข้ามาทำร่วมกับ HON คือการเป็น LGBTQ Counselor
“พี่ทิด (ทฤษฎี สว่างยิ่ง–ผู้จัดการโครงการ LBT) ชวนให้มาฟัง มาร่วมกิจกรรม เราก็ได้แชร์ประสบการณ์อะไรหลายๆ อย่าง แล้วพี่ทิดก็บอกว่า งั้นมาช่วยพี่ทําในด้านออนไลน์ เผื่อมันจะแบบไปจุดประเด็น หรือว่าจุดประกายอะไรของใครๆ ที่ได้เข้ามาร่วมทํากิจกรรมร่วมกัน ก็เลยชวนให้เข้ามาในงานให้คำปรึกษาออนไลน์”
ฟ้าเชื่อว่าจากความรู้ที่เธอมีคงจะเป็นส่วนหนึ่งที่จุดประกายหลายๆคนได้แต่งานให้คำปรึกษาที่เกี่ยวกับประเด็นสุขภาพก็เป็นเรื่องที่เธอเคยทำมาก่อนและยังเป็นสิ่งที่เธออยากทำ
“เราอยากเห็นน้องๆ มีพื้นที่ มีชุมชน แต่สิ่งหนึ่งที่เราจะทําค้างอยู่ คือ การบริการสุขภาพ ทุกคนบอกว่า คนที่ทําก็ต้องเป็นเธอแหละลุกขึ้นมาทํา เดิมก็เราไม่มีไฟแล้ว แต่พี่ๆ บอกว่า ก็ต้องเป็นเธอที่ลุกขึ้นมาทํา ก็เลยมานั่งคิด ไม่รู้มันโดนปิดกั้นทางความคิดไปตั้งแต่เมื่อไหร่ แต่มันก็ยังเป็นคําถามคาใจว่า จะไปให้คนอื่นเขาทําทําไม เรานี่แหละที่ต้องลุกขึ้นมาทํา”
การเข้ามาร่วมกิจกรรมของโครงการ LBT และร่วมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ พูดคุยในเรื่องราวต่างๆ ที่เป็นปัญหาและการร่วมกันเสนอทางออกของปัญหาของกลุ่ม LBT จึงเป็นการเริ่มต้นอีกครั้ง โดยเฉพาะการเปิดให้มีการปรึกษาออนไลน์ผ่านช่องทาง TikTok : lbtwellbeing
สิ่งที่อยากเห็นกับศูนย์บริการที่สอดคล้องกับสุขภาพของ LBT
ในบทบาท LGBTQ Counselor ฟ้ากล่าวว่า“ที่ฟ้าคิดก็คือ ศูนย์บริการของน้องๆ ชายรักชาย ยังมีเฉพาะได้ น้องๆ สาวประเภทสองยังมีเฉพาะได้ แล้วทําไมของน้องๆ หญิงรักหญิงจะทําไม่ได้ องค์กรต่างๆ องค์กรภาคประชาสังคม แม้กระทั่งงบประมาณของประเทศยังลงไปในนั้นได้เลย”
ฟ้าอธิบายให้ฟังว่า ปัญหาของถูกมองเห็นและมีการจัดสรรงบประมาณจากภาครัฐส่วนใหญ่เป็นงบประมาณเพื่อแก้ปัญหาของกลุ่มชายรักชาย กลุ่มสาวประเภทสอง เช่น งานเกี่ยวกับ HIV ดังนั้นเธอจึงคิดว่า ปัญหาที่เสี่ยงมากสำหรับกลุ่มหญิงรักหญิงก็มีและไม่ควรถูกมองข้าม อาจจะเริ่มต้นจากปัญหาที่เกี่ยวกับโรค NCDs ก็ได้ แต่ต้องเปิดโอกาสให้มีการทำงานเฉพาะกับกลุ่ม LBT บ้าง
“เรื่อง NCDs มันเกิดขึ้นได้กับทุกคน ทําไมเราจะเอางาน NCDs มาลงกับน้องๆ หญิงรักหญิงไม่ได้ โดยที่ชูประเด็นในเรื่องสุขภาพ”
“แม้กระทั่งเรื่องของการให้ความรู้ ก็สามารถเข้าไปถึงได้ โดยที่ไม่จําเป็นต้องเกิดโรคก่อน เราป้องกันก่อนการรักษา เราสามารถทำให้เขาเข้มแข็งด้วยตัวเองได้ ดูแลจัดการตัวเองได้”
“แม้กระทั่งวุฒิภาวะทางอารมณ์ การจัดการอารมณ์ ทั้งอารมณ์ทางด้านเพศและอารมณ์ทางด้านจิตใจ”
“อยากให้เกิดเป็นศูนย์บริการ ที่เขาสามารถจะเดินเข้าไปได้ เป็น Shelter ที่เดินเข้าไปได้ คุณเลือกได้ คุณจะไปโรงพยาบาลก็ไป หรือไปศูนย์บริการที่เฉพาะ มันไม่ใช่เป็นการตีตรา การเดินเข้ามาเพราะว่าโรคไม่ติดต่อเรื้อรังใครๆ ก็เป็นได้”
“คือเรามองภาพของสุขภาพเขาในแนวกว้าง ไม่ได้แบบเฉพาะ แล้วถ้าเกิดใครที่เข้ามาหาในศูนย์บริการ มันจะมีประเด็นเฉพาะของเขาอยู่แล้ว”
“อย่างกับน้องๆ สาวประเภทสอง เขาก็จะมีประเด็นเฉพาะในเรื่องฮอร์โมน เรื่องการดูแลหลังการแปลงเพศ หรือการดูแลตัวเอง ในขณะที่ตัวเองชอบสรีระตรงนี้ไม่จําเป็นต้องแปลง เขาก็จะดูแลอย่างไร ของน้องๆ หญิงรักหญิงก็เหมือนกัน ทั้งคนที่เป็นน้องๆ หญิงรักหญิงที่ไม่ได้มีการแปลงเพศ หรือน้องๆ ที่เป็นทรานส์ที่มีการแปลงเพศแล้ว เขาจะดูแลตัวเองยังไง จะทํายังไงต่อไป น่าจะเป็นโอกาสที่ดีที่จะทําให้เขาได้มีอีกที่หนึ่งที่เขาสามารถเดินเข้าไปอย่างมั่นใจและสบายใจว่า ที่นี่แหละที่ฉันจะไปดูแลตัวเอง”
“ความตั้งใจอยากให้มันเกิด อยากเห็น เพราะว่าเรารู้สึกว่าเราทํางานมานานแล้ว เรายังเหลืออีกประเด็นเดียวที่เรายังไม่เห็น มันยังไม่เป็นรูปร่าง แล้วถ้าเราสามารถเป็นฟันเฟืองหนึ่งที่ให้มันเกิดศูนย์บริการสําหรับน้องๆ ที่เป็น LBT ได้ เราจะรู้สึกว่าเราเกิดมาชาติหนึ่งเราทําประโยชน์ให้ชาวบ้านเขาได้แล้ว”